Eliminacja odry i różyczki
Działania pod auspicjami Światowej Organizacji Zdrowia, mające na celu eliminację tych dwóch chorób wysypkowych wieku dziecięcego, poprzez skuteczne programy szczepień oraz sprawny nadzór nad chorobami wysypkowymi.
Od momentu zatrudnienia w instytucji zdrowia publicznego w 2000 roku, byłem zaangażowany w program eliminacji odry i różyczki wrodzonej WHO. W pierwszym etapie stworzyłem i uporządkowałem bazę danych gromadzącą dane o zachorowaniach na odrę w celu usprawnienia jej monitorowania. Ponadto zainicjowałem dochodzenia w ogniskach odry, rzadko wcześniej wdrażane w Polsce. Pomogłem też włączyć w nadzór nad odrą wyniki genotypowania wirusa odry z próbek od polskich przypadków, prowadzonego w laboratorium regionalnym WHO w Berlinie. Gdy byłem zaangażowany w nadzór nad odrą, pojawił się problem częstego występowania różyczki w Polsce, w kontraście do innych krajów europejskich. W latach 2009-2010, WHO wysłała do Polski zespoły ekspertów którzy nas zmotywowali do zebrania dodatkowych danych oraz zaproponowania akcji szczepień uzupełniających. Niestety nie udało się przekonać decydentów i w 2013 roku wybuchła epidemia wyrównawcza wśród młodych mężczyzn, która niewątpliwie przyczyniła się do wzrostu ryzyka powikłań wśród kobiet we wczesniej fazie ciąży. We wszystkich działaniach współpracowałem ściśle z zespołem wirusologów z naszego instytutu oraz z ekspertami z innych krajów oraz Światowej Organizacji Zdrowia.
Dlaczego to ma znaczenie?
Odra jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób znanych ludzkości. Mając dostęp do dobrej, taniej i skutecznej szczepionki, moglibyśmy teoretycznie zlikwidować wirusa z powierzchni ziemi. Z drugiej strony, takie przedsięwzięcie wymaga współpracy wszystkich krajów bez wyjątku, jak również dobrej komunikacji rządzących ze swoimi społeczeństwami. Jak zaczynałem pracę w 2000 roku, eksperci byli pełni optymizmu i kreślili zdumiewające scenariusze. Napawały nadzieją szczególnie sukcesy akcji szczepień przeciw odrze i różyczce w krajach byłego Związku Radzieckiego w latach 90-tych ubiegłego wieku. Niestety sytuacja zaczęła się systematycznie pogarszać w latach 2010-2020 z powodu wzrastających w siłę ruchów antyszczepionkowych i wizja eliminacji odry się oddala z roku na rok :(
Różyczka została dołączona do planu eliminacji odry niejako mimochodem. Wywołuje ona bowiem podobne objawy co odra, więc można je wspólnie monitorować. Co prawda różyczka zazwyczaj przebiega łagodnie, ale gdy zakazi kobietę w pierszym trymestrze ciąży, może doprowadzić do licznych uszkodzeń płodu. Jeżeli dziecku zakażonej kobiety uda się urodzić, często jest kaleką do końca życia. Ponadto, szczepionka przeciw różyczce jest nawet skuteczniejsza od szczepionki przeciw odrze i wyeliminować różyczkę jest znacznie łatwiej, ponieważ jest ona mniej zakaźna!
Powiązane publikacje:
Nadzór nad zachorowaniami i ogniskami odry:
Nadzór nad zachorowaniami i ogniskami różyczki: